In vroeger eeuwen, voor de uitvinding van de fotografie, lieten reders en kapiteins hun schepen vaak portretteren door een scheepsschilder. Het doel van een scheepsportret was om het schip zo mooi en luisterrijk mogelijk uit te beelden. Vaak werd hetzelfde schip nog eens op de achtergrond vanuit een ander perspectief afgebeeld. Tot op de dag van vandaag zijn de zeilschepen van weleer een gewild onderwerp voor schilders.
Op deze pagina zijn tekeningen en schilderijen verzameld van schepen die op de werven van de scheepsbouwers Meursing zijn gebouwd of waarop een van de werven is afgebeeld.
Jacob Spin (1806 – 1875)
Jacob Spin ziet in zijn jeugd in Amsterdam de schepen op het IJ komen en gaan en gaat zelf varen als matroos. Onderweg tekent hij schepen. Vanaf ongeveer 1850 leeft hij van het maken van scheepsportretten en noemt hij zich “schepenaftekenaar”. Al zijn schilderijen worden verzameld op www.jacobspin.com.
Jacob Spin maakte voor zo ver mij bekend van 14 schepen van de werven van Meursing scheepsportretten. Enkele zijn hier afgebeeld.
Gebouwd in 1858 te Amsterdam op de werf De Nachtegaal van W.H. en A.H. Meursing en genoemd naar de oudste dochter van W.H. Meursing (Jeannetje, 1856) en de oudste dochter van A.H. Meursing (Agatha , 1857). Kapitein op het schip was de zwager van A.H. Meursing, Albert Cleyndert (1830-1860). Het schip wordt in 1860 herdoopt in Soerabaja Packet, in 1879 is het schip gestrand bij Hongkong en verkocht als wrak. De aquarel is afgebeeld op een menukaart van diner op 22 november 1973 van de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot-Maatschappij N.V.
De ijzeren bark ‘Pegasus’, 175 lasten of 331 tonnen, werd gebouwd in 1861 voor rederij J. Rahder & Co. te Amsterdam. De ‘Pegasus’ werd in 1864 voor FL 35.200,- verkocht aan de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij (KNSM) te Amsterdam, tot stoomboot omgebouwd en herdoopt ‘Ondine’. Het schip werd tevens 30 voet verlengd. Collectie Maritiem Museum
Piet Hein (gebouwd als Consul Voelkel, 1862), aquarel van Jacob Spin, 1869.
De ‘Piet Hein’ zeilend van de wind met alle zeilen bij. In top de Dordtse collegevlag 24. Rechts op het middenplan hetzelfde schip bij de wind. Het voert daar het voorstengestagzeil in plaats van de fok en geen grootstengestagzeil. Ook de vlagvoering is verschillend. Dit schip van 99 last of 188 ton werd in 1862 bij Meursing en Co te Nieuwendam gebouwd voor de reder P.H. Kaars Sypestein te Krommenie, en gesteld onder kapitein F. Bakker (collegenummers Amsterdam 676 en Scheveningen 51). Het schip heette tot 1866 ‘Consul Voelkel’, doch wordt in 1867 als ‘Piet Hein’ vermeld. Collectie Maritiem Museum Rotterdam.
Everhardus Koster (1817-1892)
Gezicht vanaf de Westerdoksdijk over het Westerdok naar de suikerraffinaderij van Barend Kooy Jz. Deze was gelegen aan de Grote Bickersstraat. Rechts de torens van de Wester- en de Eilandskerk en links op de achtergrond het torentje van het Paleis op de Dam. Met schepen die zijn aangemeerd bij werf de Nachtegaal. Collectie tekeningen Van Eeghen, Stadsarchief Amsterdam.
Nicolaas Martinus Wijdoogen (1824-1898)
Nicolaas Martinus Wijdoogen is vermoedelijk geboren in 1824 en leefde en werkte als schilder in Amsterdam, waar hij in 1848 exposeerde. Hij maakte voornamelijk Amsterdamse stadsgezichten en rivier- en zeegezichten. Hij zou in 1849 de Deense Annette Pidova hebben ontmoet en met haar naar Denemarken zij verhuisd. Er is verder bijzonder weinig over zijn leven bekend. Hoe hij de opdracht kreeg voor dit scheepsportrert, geheel in de stijl van Jacob Spin, en of hij nog meer scheepsportretten heeft gemaakt is een mysterie.
Gebouwd als fregat in 1873 op werf Concordia van de firma Meursing & Huijgens voor de rederij van handelshuis Van Eeghen & Co. De Amsterdam is in 1887 omgetuigd tot bark en omgedoopt tot Ardjoeno en in 1899 tot SILO. Op reis in ballast van de Table Bay (Zuid-Afrika) naar Chemainus B.C. (westkust van Canada) heeft de SILO in een storm op 21 augustus 1902 gedeeltelijk de masten verloren en andere schade opgelopen. Op 5 september 1902 werd het beschadigde schip te Nagasaki binnengesleept en daar afgekeurd. Zie ook het schilderij van de tewaterlating van de Amsterdam van Kiers. Collectie Scheepvaartmuseum Amsterdam.
Jörgen Dahl (1825-1890)
Dahl is een Deense kunstenaar die in heel Scandinavië en Europa werkte. Zijn werken hangen in maritieme musea over heel de wereld.
De Thorbecke VI is gebouwd op de werf in Nieuwendam door Aalrik Hooite Meursing in 1884, van 1886 tot 1892 door het gereed en daarna verkocht aan Lundegaard & Slavezen. Particuliere collectie (bron: Piet’s scheepsindex).
Dirk Antoon Teupken (1828 – 1859)
De Henrica is in 1854 gebouwd op de werf van E.H. Meursing in Hoogezand. Het heeft de kapiteinsvlag van het Amsterdams Zeemanscollege van Van der Werff aan de fokkemast, de naamwimpel Henrica aan de grote mast. Collectie Scheepvaartmuseum Amsterdam
Frederik Willem Zürcher (1835 – 1894)
George Lourens Kiers (1838 – 1916)
Bron: Stadsarchief Amsterdam.
Gezicht op het Westerdok met schepen voor werf de Nachtegaal, rechts de huizen aan de Zandhoek en in het verschiet de Amsterdamse Stoom-Suiker-Raffinaderij in de Grote Bickersstraat. Aquarel en potlood, ca 1870. Bron: Stadsarchief Amsterdam.
P.A. Schipperus (1840 – 1929)
Onbekende maker
Derk Derks de Jonge (geboren te Oude Pekela op 9 december 1828 en overleden op 10 augustus 1881 te Termunten) was de eerste kapitein op het schip. Hij heeft van 1863 tot 1879 gevaren op he schip. Hij is opgevolgd door de 28 jarige Hermanus Dethmers Kolk uit Veendam die er in 1879 twee maal mee vanuit Bordeaux naar Martinique is gevaren. Op de terugweg naar Europa (Le Havre) is het schip vermoedelijk in januari 1880 vergaan in de Atlantische Oceaan.
William Hoard Yorke (1847 – 1921)
Wiliam Howard Yorke was een Engelse maritiem schilder, zoon van maritiem schilder William Gay Yorke (1817-1893). Hij werd in Canada geboren en verhuisde in 1855 naar de havenstad Liverpool, waar hij de rest van zijn leven woonde en werkte. Het oudst bewaard gebleven scheepsportret maakte hij op 11-jarige leeftijd. Hij portretteerde vele schepen, vaak in opdracht van de kapitein of reder.
Bron: Scheepvaartmuseum Amsterdam.
Afbeelding ontvangen via kleinzoon van Willem van Duijn, die van 1892-1896 kapitein was op dit schip. Huidige locatie schilderij onbekend.
Louis Apol (1850 – 1936)
Louis Apol was een Nederlandse kunstschilder en behoort tot de Haagse School. Hij is vooral bekend van zijn winterlandschappen. In 1880 voer hij mee op de expeditie met de schoener Willem Barents naar Nova Zembla. Op basis van de schetsen die hij onderweg heeft gemaakt schilderde hij diverse keren het poollandschap en de schoener Willem Barents.
Jan Frederik Meursing (1855 – 1930)
Dit is een uitzondering. Hier gaat het niet om een schip dat op een van de werven van Meursing is gebouwd maar om een aquarel met potlood door scheepsbouwmeester Jan Frederik Meursing van een Amerikaanse schoener. Links op de achtergrond zijn zowel scheepsmasten als een schoorsteen van een stoomschip zichtbaar. Laat hij hier fier de pracht van een snel zeilschip zien dat nog steeds zegeviert tijdens de opkomst van de stoomvaart?
C.A. de Vries (1940 – )
Scheepsschilder de Vries heeft vele zeilschepen uit de laatste periode van de grote zeilvaart geschilderd. Als contrast schilderde hij ook de eerste grote stoomschepen en passagiersschepen. Hieronder staan de tot zo ver bekende door hem geportretteerde schepen die bij de werven van de scheepsbouwers Meursing zijn gebouwd.
Arnold de Lange (1968 – )
Clipperbark ‘Tjerimai’ hoog aan de wind varend tijdens stormachtig weer op de Noordzee. Olieverf op doek, 60×80 cm.
