De tentoonstelling ‘Gamechangers | maritieme innovaties’ in Scheepvaartmuseum Amsterdam voert je mee langs meer dan 25 van de mooiste, spannendste en vreemdste innovaties uit de Nederlandse maritieme geschiedenis.
Eén daarvan is de door W.H. Meursing gepatenteerde composietbouw met hardhouten nagels die werd toegepast bij de bouw van clippers op de werven van Meursing. Getoond wordt een lithografie van een reclameplaat uit 1868 (links op onderstaande foto) en drie foto’s van de bouw van de composiet clipper Tjerimai (midden van de foto).
Daarnaast hangen er zes foto’s van Jan Frederik Meursing van op De Nachtegaal gebouwde stoommachines (bovenste foto rechts) bij de ‘game changer’ de introductie van het stoomschip.
De tentoonstelling Gamechangers, waar nog veel meer moois en verrassends wordt getoond, is te zien van 6 oktober 2017 t/m 1 juli 2018 in het Scheepvaartmuseum Amsterdam.
In het Musée des Beaux-Arts in Rouen hangt een impressionistisch schilderij van Albert Lebourg (1849-1929). Het trok mijn aandacht vanwege het schip dat is afgebeeld. Het is waarschijnlijk een clipper-bark zoals op de werven van de scheepsbouwers Meursing werd gebouwd. De titel van het in 1888 gemaakte schilderij is ‘Navire norvégien dans le port de Rouen’ (Noors schip in de haven van Rouen).
Er zijn meerdere schepen van de werven Meursing doorverkocht aan Noorse reders. Is dit misschien de in 1874 door W.H. & A.H. Meursing in Nieuwendam gebouwde clipper-bark Thorbecke? Dat schip is in 1875 voor f 124.000 verkocht aan de Firma A. Hendrichs & Co. en herdoopt tot Sindoro en in 1888 voor f 18.000 verkocht aan Noorwegen. Met zijn 953 ton en 3 masten kloppen afmetingen en type ogenschijnlijk wel. Maar heeft dit schip in 1888, toen de schilder zijn ezel op de kade langs de Seine neerzette, ook Rouen aangedaan? Of is dit een ander schip dat onder Noorse vlag vaart? Dat vraagt nader onderzoek. Of komen we hier nooit achter?
Op de tentoonstelling Drijfveer | 100 jaar verzamelen in het Scheepvaartmuseum in Amsterdam hangen 23 foto’s van Jan Frederik Meursing van 10 verschillende stadia van de bouw van de clipper Van Galen (1891). Ook wordt er aandacht besteed aan de poolexpedities met de door Meursing & Huygens gebouwde Willem Barents (1878).
Het Scheepvaartmuseum belicht in de tentoonstelling de drijfveren die ten grondslag liggen aan de opbouw van de museumcollectie en legt verhalen bloot van meer dan 350 nooit eerder vertoonde objecten.
Foto’s van de Van Galen door Jan F. Meursing op tentoonstelling Drijfveer in Scheepvaartmuseum
De keuze voor de opstelling waarin de foto’s van de Van Galen zijn opgehangen zegt iets over het belang dat het museum toekent aan de foto’s, zo zegt Sara Keijzer, conservator fotografie en film van het Scheepvaartmuseum. De 10 verschillende stadia hangen chronologisch van links naar rechts. Dat is niets bijzonders. Maar het museum bezit en bewaart van een aantal foto’s een tweede en zelfs derde afdruk. De afdrukken verschillen soms van techniek (albumine, zilverdruk) maar ook als dat niet het geval is zijn de foto’s het bewaren waard. Dit wordt zichtbaar gemaakt door de “dubbele” exemplaren boven of onder elkaar te hangen. Zo ontstaat een interessante collage. Frappant zijn de kleine details die zichtbaar zijn op de haarscherpe foto’s zoals de voorwerpen en gereedschappen die op de werf aanwezig zijn en werklieden die poseren.
Op de Nederlandse poolexpedities met de door Meursing & Huygens op de werf Concordia gebouwde Willem Barents reisde fotograaf William Grant mee. Op de tentoonstelling zijn een fotoboek met zijn foto’s van de expeditie van 1878 en een kist met negatieven (grote glasplaten) te zien. Voor het ontwikkelen van de negatieven was een speciale ruimte in de Willem Barents ingebouwd.
Fotoalbum W.S.A. GrantNegatieven van William Grant
Matroos Gerrit Westerneng maakte tijdens de reis tekeningen, waarvan er een paar op de tentoonstelling te bewonderen zijn. Eén daarvan is een tekening van de Willem Barents die is afgemeerd aan het pakijs.
Tekeningen van Gerrit Westerneng, circa 1878-1884
De tentoonstelling loopt van 1 oktober 2016 t/m 2 juli 2017.
Op de tentoonstelling Amsterdam 1900 in het Stadsarchief Amsterdam zijn enkele foto’s van Jan Frederik Meursing te zien, naast vele andere fraaie foto’s van bekende en onbekende fotografen.
Jan Frederik Meursing (1855-1930). Graansilo’s in aanbouw aan het Y te Amsterdam, 23 oktober 1896. Albuminedruk. Het slaan van de laatste paal voor de nieuwe graansilo van de firma Korthals Altes aan de Westerdoksdijk 51. Scheepsbouwer en machinefabrikant Meursing leverde de machines voor de graansilo. Hij was ook amateurfotograaf. Met een grote platencamera maakte hij opnamen van zijn eigen bedrijf en van schepen in de haven. Volgens de overlevering zou Meursing hebben leren fotograferen van Pieter of Gustaaf Oosterhuis.
In de vitrine met werk gerelateerde onderwerpen is een grote foto van Jan Frederik Meursing te zien van de schade aan de bark Thorbecke VII na een aanvaring op het Noorzeekanaal.
Verbluffend bij deze foto is de scherpte waarmee elk detail haarfijn is vastgelegd. Dat zie je pas echt goed als je voor het origineel staat. De versplinterde rand van de V-vormige bres die in het schip is geslagen wordt tastbaar pijnlijk. De kwaliteit van een goed scherp genomen foto op een grote glasplaat overtreft die van de meeste moderne camera’s. Deze foto is helaas niet opgenomen in het boek dat bij de tentoonstelling is verschenen.
Na een zeer gelukkige reis is, gelijk wij zaterdag met een enkel woord konden melden – de THORBECKE VII, met rijst beladen van Java, rederij Van Meursing alhier, in het gezicht van de plaats van bestemming aangevaren en gezonken. Een paar minuten vóór het gehucht Buitenhuizen, dit is ongeveer halfweg IJmuiden – Amsterdam, ligt het fraaie schip zóver onder water, dat de golven over het dek spoelen. Het achterdek steekt circa 6 voet boven water en ook de boeg duikt op. Het vaartuig ligt dwars in het kanaal en de weg gesplinterde verschansing bij de boeg wijst het punt van de aanvaring aan. Waar de aanvaring plaats had, maakt het kanaal een bocht. Bij de aanvaring stopte de P. CALAND onmiddellijk, maar de vaart van de stoomboot was nog te sterk. Schier op het zelfde ogenblik van de aanvaring zag men het schip zinken. Na vijf minuten stond het dek onder water. Op de CALAND zelf was de stoot bijna niet merkbaar. De boot, die nog altijd vóór het gezonken schip ligt, heeft dan ook geen schade geleden. Alleen is de stootketting geknapt en het ornament aan de boeg beschadigd. Het ongeluk had zaterdag 2 uur 20 minuten plaats. [..]
Nieuwe Rotterdamse Courant, 24 december 1889
De tentoonstelling Amsterdam 1900 in het Stadsarchief Amsterdam liep van 16 oktober 2016 t/m 5 februari 2017.
Vanaf 25 januari 2017 zendt de VPRO de vierdelige serie De Maatschap uit. Villa Liliane in Baarn, voormalig woonhuis van Wicher Hooite Meursing, is in de serie het woonhuis van de advocatenfamilie Meyer. Villa Liliane stond oorspronkelijk op de hoek van de Eemnesserweg en de Veldstraat in Baarn. Wicher Hooite liet de villa afbreken en in 1894 herbouwen aan de Wilhelminalaan in Baarn.
Oorspronkelijk stond er een houten torentje op het huis van waaruit scheepsbouwmeester en reder Wicher Hooite bij helder weer zijn schepen op de Zuiderzee kon zien aankomen, zo gaat het verhaal. De spits op de traptoren is in de zestiger jaren van de twintigste eeuw verwijderd.
Na het overlijden van Wicher Hooite in 1902 worden zijn dochter Ida Geertruida Meursing en haar echtgenoot Marinus Korthals Altes de bewoners van Villa Liliane. Marinus was directeur van een Rotterdams graanoverslagbedrijf en commissaris bij de Phoenix brouwerij in Amersfoort.
In 1918 is de zogenaamde ‘houten kamer’ aangebouwd en ingericht door grafisch vormgever en interieurarchitect Nico de Koo. Hij liet onder andere kostbare houten wandbetimmering aanbrengen, het plafond bekleden met gesneden linoleumvelden en in de hal hangen geëtste eternietplaten. Deze zijn in de serie herkenbaar. Er is een eternietplaat met figuren die graan dorsen en een met een afbeelding van de clipper Baarn van scheepsbouwmeester. Zie de afbeelding hiernaast (al lijkt die niet erg op een clipper). Deze heb ik nog niet op het scherm voorbij zien komen.
Ida Geertruida Meursing en Marinus Korthals Altes wonen in Villa Liliane tot 1922, het jaar waarin zij beiden overlijden (Ida 19 april, Marius 10 augustus). Het huis wordt in 1923 verkocht waarbij het huis als volgt wordt aangeprezen in een advertentie in het Algemeen Dagblad van 7 maart 1923.
“De bijzonder gunstig gelegen en keurig onderhouden buitenplaats genaamd “LILIANE” te Baarn, aan de Wilhelminalaan Nos 8 en 9, bestaande uit hecht en sterk gebouwd Heerenhuis met grooten zeer fraai aangelegde tuin, waarin zich bevinden oranjerie, bloemen, druiven- en perzikenkassen, voorts: centraal verwarmde Autogarage met Chauffeurswoning, tennisveld, hondenkennel enz ter gezamenlijke grootte va 1.48.98 H.A.. Het perceel is voorzien van centrale verwarming, Electrisch licht, gas- en waterleiding.”
Briefkaart van Huize Liliane te Baarn vanaf de tuin gezien
Villa Liliane is vaker voor opnamen gebruikt, zo ook voor de serie Prettig geregeld met onder andere Peter Faber. In Max TV Wijzer blikt Peter Faber in Villa Liliane terug.
De oprit van Villa Liliane in de beginscène van deel 1 van De Maatschap (3:38)
Aflevering 1, het nieuwe huis van advocaat Meyer en zijn gezin (44:53)
In de ‘houten kamer’, aflevering 2.
In de hal, de met ornamenten geëtste eternietplaten zijn zichtbaar.
Zondag 13 november komt Sinterklaas aan in Amsterdam met een prachtige stoomboot die als twee druppels water lijkt op de door Jan Frederik Meursing op de werf de Nachtegaal gebouwde Christiaan Brunings.
De stoomboot vaart de volgende route: De Omval, Weesperzijde, Ceintuurbaan, Sarphatistraat, Amstelsluizen bij Theater Carré, Nieuwe Herengracht,Entrepotdok, Aankomst Kom bij het Scheepvaartmuseum. Van 13:30 tot 16:00 uur is de stoomboot van Sinterklaas te bezoeken bij het Scheepvaartmuseum.
Natuurlijk ontbrak de in 1900 door Jan Frederik Meursing op werf de Nachtegaal gebouwde stoomijsbreker Christiaan Brunings niet op het evenement Dordt in Stoom 2016. Dordrecht was immers lange tijd de thuishaven van de Christiaan Brunings.
Het evenement trekt zo’n 250.000 bezoekers en werd in 2016 gehouden van vrijdag 27 mei tot zondag 29 mei. Vrijdag vond de vlootschouw plaats waar onderstaande prachtige foto is gemaakt.
Christiaan Brunings tijdens de vlootschouw van Dordt in Stoom 2016. Foto: Stichting Dordt in Stoom.
De Christiaan Brunings met de Jan Blanken Binnen Kalkhaven Dordrecht. Foto: Jan Biezenaar
Op Sail Amsterdam 2015 konden de zeilschepen vanaf het water worden bewonderd aan boord van de Christiaan Brunings. Deze stoomijsbreker is door Jan Frederik Meursing op werf De Nachtegaal in 1900 gebouwd en wordt door vrijwilligers bij het Scheepvaartmuseum in onderhouden en bevaren.
Helaas is er geen enkele clipper van de werven Meursing meer in de vaart, dus varen langs een zeilschip van dezelfde werf zit er niet in. De vele tallships roepen wel de sfeer van de glorietijd van de clippers op.
Vanaf 25 januari 2017 zendt de VPRO de vierdelige serie 
Zondag 13 november komt Sinterklaas aan in Amsterdam met een prachtige stoomboot die als twee druppels water lijkt op de door Jan Frederik Meursing op de werf de Nachtegaal gebouwde Christiaan Brunings.
Natuurlijk ontbrak de in 1900 door Jan Frederik Meursing op werf de Nachtegaal gebouwde stoomijsbreker Christiaan Brunings niet op het evenement 
